Chandramrit Rasa has been prepared by Acharya Chandranatha. It helps in curing Kasa, Breathing troubles, bronchitis, Asthma etc.,
The Shloka —
त्रिकटु त्रिफला चव्यं धान्यजीरक सैन्धवम् |
प्रत्येकं तोलकं ग्राह्यं छागीक्षारेण गोलयेत् || ६२ ||
रसगन्धकलोहानां प्रत्येकं कार्षिकं शुभम् |
टङ्गणस्य पलं दत्त्वा मरिचस्य पलार्द्धकम् || ६३ ||
नवगुञ्जाप्रमाणेन वटिकां कारयेद्भिषक् |
प्रातःकाले शुचिर्भूत्वा चिन्तयित्वाऽमृतेश्वरीम् || ६४ ||
एकैकं वटिकां खादेद्रक्तोत्पलसप्लुताम् |
नीलोत्पलरसेनापि कुलत्थस्य रसेन वा || ६५ ||
पिप्प्लया मधुना वाऽपि शृङ्गबेररसेन वा |
हन्ति पञ्चविधं कासं वातपित्तसमुद्भवम् || ६६ ||
वातश्लेष्मोद्भवं दोषं पित्तश्लेष्मोद्भवं तथा |
वातिकं पैत्तिकाञ्चापि नानादोषसमुद्भवम् || ६७ ||
रक्त निष्ठीवनञ्चापि ज्वरं श्वाससमन्वितम् |
तृष्णां दाहं भ्रमं हन्ति जठराग्निप्रदीपनः || ६८ ||
बलवर्णकरो ह्योष प्लिहगुल्मोदरापहः |
आनाह – क्रिमिहृत् पाण्डु – जीर्णज्वर – विनाशनः || ६९ ||
अयं चन्द्रामृतो नाम चन्द्रनाथेन निर्मितः |
वासा गुडूची भार्गी च मुस्तकं कण्टकारिका |
सेवनान्ते प्रकर्त्तव्यो रसोऽयं वीर्यवर्धनः || ७० || (भ. र १५ / ६२-७०)
trikaṭu triphalā cavyaṁ dhānyajīraka saindhavam |
pratyekaṁ tolakaṁ grāhyaṁ chāgīkṣāreṇa golayet || 62 ||
rasagandhakalohānāṁ pratyekaṁ kārṣikaṁ śubham |
ṭaṅgaṇasya palaṁ dattvā maricasya palārddhakam || 63 ||
navaguñjāpramāṇena vaṭikāṁ kārayedbhiṣak |
prātaḥkāle śucirbhūtvā cintayitvā’mr̥teśvarīm || 64 ||
ekaikaṁ vaṭikāṁ khādedraktotpalasaplutām |
nīlotpalarasenāpi kulatthasya rasena vā || 65 ||
pipplayā madhunā vā’pi śr̥ṅgaberarasena vā |
hanti pañcavidhaṁ kāsaṁ vātapittasamudbhavam || 66 ||
vātaśleṣmodbhavaṁ doṣaṁ pittaśleṣmodbhavaṁ tathā |
vātikaṁ paittikāñcāpi nānādoṣasamudbhavam || 67 ||
rakta niṣṭhīvanañcāpi jvaraṁ śvāsasamanvitam |
tr̥ṣṇāṁ dāhaṁ bhramaṁ hanti jaṭharāgnipradīpanaḥ || 68 ||
balavarṇakaro hyoṣa plihagulmodarāpahaḥ |
ānāha – krimihr̥t pāṇḍu – jīrṇajvara – vināśanaḥ || 69 ||
ayaṁ candrāmr̥to nāma candranāthena nirmitaḥ |
vāsā guḍūcī bhārgī ca mustakaṁ kaṇṭakārikā |
sevanānte prakarttavyo raso’yaṁ vīryavardhanaḥ || (bha. ra 15 / 62-70)
Ingredients of Chandramrit Rasa —
- Trikatu — Shunthi (Zingiber officinale) + Maricha (Piper nigrum) + Pippali (Piper longum)
- Triphala — Haritaki (Terminalia chebula) + Amalaki (Emblica officinalis) + Vibhitaki (Terminalia bellerica)
- Chavya — Piper chaba
- Dhanyaka — Coriandrum sativum
- Jeeraka — Cuminum cyminum
- Saindhava lavana — Rock salt
- Purified Parada — Purified Mercury
- Purified Gandhaka — Purified Sulphur
- Lauha Bhasma — Bhasma prepared from Iron
- Tankana Bhasma — Purified Borax
- Goat’s milk
Indications of Chandramrit Rasa —
- 5 types of Kasa (Cough)
- Disorders of Vata, Pitta and Kapha doshas
- Trishna — Morbid thirst
- Daha — Burning sensation in hands and legs
- Bhrama roga
- Jwara (Fever) with breathing problems
- Nisthivana
- Increases digestive power, strength and luster.
- Gulma
- Problems related to Gastro intestinal tract
- Aanaha
- Worm Diseases
- Hridroga
- Pandu roga
- Jeerna Jwara
- Pliha — Enlargement of Spleen
Dosage —
375mg twice daily after meals.
Adjuvants —
- Juices of Red lotus
- Nilotpala
- Ginger
- Honey
- Yusha of Kulattha
- Pippali churna
Side effects —
- No known side effects have been reported
- Avoid during Pregnancy and in Lactating mothers
Reference —
Bhaishajya Ratnavali Kasa Roga adhikara 15/ 62-70
Medical Disclaimer. The information on this site is not intended or implied to be a substitute for professional medical advice, diagnosis or treatment
Hello!!
I’m Dr. Malini Bhat MD (Ayu); an Ayurvedic Doctor and a health blogger. Follow me on social media to get daily health tips which you can easily adapt to a healthy lifestyle.